Zòn marin ki pwoteje yo (MPA) yo se zouti enpòtan anpil pou pwoteje sistèm ekolojik yo epi yo de pli zan pli ap etabli atravè lemond. Sepandan, MPA yo ka gen yon enpak siyifikativ sou byennèt moun, sitou pou kominote ki depann sou lapèch ak aksè bò lanmè. Souvan, enpak sa yo negatif nan kout tèm, tankou pèdi aksè nan zòn lapèch, alòske efè pozitif yo, tankou rekiperasyon popilasyon pwason, pran plis tan pou parèt. Malerezman, enpak sou byennèt imen yo raman konsidere anvan yo tabli yon MPA, epi yo raman konsilte kominote ki afekte yo pandan pwosesis la. Gen yon bezwen ijan pou konprann ak kominike enpak yo sou byennèt nan lavni pandan y ap ko-kreye solisyon dirab tou de anvan devlopman nan MPA yo ak pandan tout jesyon kontinyèl yo. 

Otè yo dekri twa apwòch ki konsantre sou lavni pou itilize lè y ap konsidere rezilta byennèt imen yo nan MPA yo nan tou de kout ak long tèm: 

  • Prediksyon kantite: Apwòch sa a itilize done istorik pou kreye modèl quantitative ki prevwa enpak potansyèl MPA yo nan lavni sou byennèt moun. Pa egzanp, modèl yo ka estime enpak sosyal yo lè yo itilize done ki soti nan MPA ki egziste deja pou predi efè potansyèl pou MPA yo pwopoze yo, tankou chanjman nan revni, kaptire, ak nitrisyon.
  • Previzyon chanjman: Metòd sa a enplike nan devlope senaryo nan lavni ki konsidere enpak potansyèl yo nan MPA yo sou byennèt moun. Pandan konsepsyon MPA, moun k ap aplike yo te kapab kolabore ak ekspè yo pou idantifye pwoblèm kle yo epi angaje gwoup majinalize yo pou yo ko-devlope plizyè senaryo alavni, ki soti nan rezilta pesimis ak optimis. Eksplore senaryo sa yo ede gide pwosesis planifikasyon MPA, ki vize pou bese enpak negatif ak amelyore rezilta pozitif.
  • Entèaksyon ak dinamik nan lavni: Apwòch sa a konsantre sou konpreyansyon ak adrese pwochen entèraksyon ak dinamik ki ka afekte byennèt moun nan kontèks MPA yo. Li mete aksan sou estrateji konsèvasyon fleksib ak pran desizyon iteratif pou adapte yo ak sikonstans k ap chanje. Metòd kreyatif, tankou travay kout fiksyon, ka eksplore senaryo konplèks nan lavni ke modèl quantitative pa kapab, tankou ki jan moun ki abite bò lanmè nan divès laj, etnisite, relijyon, ak sèks ta ka mache si yon MPA te etabli. 

Chak nan apwòch sa yo ki oryante nan lavni gen limit li yo. Sepandan, sèvi ak yo ansanm bay yon konpreyansyon konplè sou rezilta potansyèl byennèt, ki pèmèt pran desizyon enfòme pou ankouraje ekosistèm maren dirab ak byennèt kominote bò lanmè yo. 

 

Enplikasyon pou administratè yo 

  • Sèvi ak apwòch patisipatif, ki oryante pou lavni pou antisipe ak bese potansyèl enpak negatif MPA yo sou byennèt moun. Sa ankouraje pran desizyon ekitab epi distribye benefis ak risk san patipri nan mitan diferan gwoup. Travay sa a ta dwe fèt anvan konsepsyon oswa kreye MPA.
  • Konsidere tou de domaj a kout tèm ak benefis alontèm pou gwoup ki afekte yo. Evalye si gwoup yo ka kenbe tèt ak domaj a kout tèm pandan y ap tann benefis alontèm.
  • Adopte yon definisyon pi laj nan byennèt imen ki ale pi lwen pase mezi senp tankou revni oswa kaptire. Byennèt varye pami moun ki baze sou laj, kilti, etnisite, sèks, ak angajman ak lapèch espesifik.
  • Pou byen konprann enpak yo sou byennèt moun, konbine twa apwòch ki dekri: prediksyon quantitative, previzyon chanjman, ak entèraksyon ak dinamik nan lavni.
  • Eksplore yon seri senaryo optimis ak pesimis nan lavni, ki enplike moun ki gen enterè yo ak gwoup majinalize yo nan pwosesis patisipatif la.
  • Anbrase tou de metòd quantitative ak kreyatif pou eksplore senaryo ki gen anpil chans ak mwens pwobab alavni. 

otè: Baker, DM, N. Bennett, RL Gruby, S. Mangubhai, RD Rotjan, E. Sterling, K. Sullivan-Wiley, D. Gill, D. Johnson, GG Singh, SC White, NJ Gray, M. Imirzaldu, ak NC Ban 

Ane: 2023 

Yon sèl Latè 6 (10): 1286-1290. doi: 10.1016/j.oneear.2023.09.008

View Atik konplè 

Rezime atik sa a te devlope an patenarya ak la Blue Nature Alliance, yon patenarya mondyal pou katalize konsèvasyon oseyan efikas nan gwo echèl.

Translate »