Gamat

Permintaan yang berterusan untuk produk gamat di pasaran Asia, terutamanya di China, telah menyediakan sumber pendapatan yang berharga bagi masyarakat pesisir pantai di kawasan tropika. Timun laut terutamanya telah dituai untuk barangan makanan kering mewah yang dikenali sebagai beche-de-mar. ref Walau bagaimanapun, penurunan stok liar baru-baru ini akibat penangkapan ikan yang berlebihan telah menyebabkan minat yang meningkat dalam penternakan gamat untuk membantu memenuhi permintaan, meningkatkan jaminan pendapatan dan mempelbagaikan mata pencarian.

Kaedah Budaya

Kaedah utama untuk mengkultur gamat termasuk penanaman kolam, kultur kandang, penternakan laut, dan kultur tangki. Menyimpan juvana yang lebih besar dalam penternakan kolam, penternakan kandang dan penternakan laut biasanya menghasilkan kadar kemandirian yang lebih tinggi tetapi ini juga bermakna kos pengeluaran di peringkat tapak semaian akan menjadi lebih mahal. Secara amnya, juvana dengan berat melebihi 20 g tidak lagi terdedah kepada pemangsa seperti ketam. Sebaik sahaja juvana ditempatkan dalam mana-mana kaedah pertanian ini, kecuali kultur tangki, mereka biasanya tidak memerlukan makanan kerana mereka boleh meragut alga dan invertebrata akuatik di dasar laut. Ragut pada substrat ini juga boleh membantu memperbaiki keadaan air. Untuk semua kaedah, ketumpatan stok perlu kurang daripada 200 g/m². Apabila ketumpatan mencapai lebih daripada 200-250 g/m², pertumbuhan menjadi perlahan atau berhenti sama sekali.

Gamat di dalam kandang, Tampolove. Foto © Garth Cripps/Blue Ventures

Budaya Kolam

Kolam biasanya terletak berhampiran dengan pantai untuk memudahkan pertukaran air (zon intertidal). Pasang surut membawa masuk air laut segar dan aliran air dikawal dengan membuka dan menutup pintu air. ref Kolam gamat boleh menjadi bekas kolam udang atau ketam atau kolam tanah yang baru dibina dengan dasar berpasir-berlumpur atau substrat pasir karang. Gamat juga boleh ditanam secara bergilir-gilir dengan udang, memperbaiki keadaan kolam dengan menelan substrat dan membuang detritus organik.

Kolam gamat, Vietnam. Foto © David Mills (CC BY-NC-ND 2.0)

Bagi spesies tropika, kedalaman air kolam biasanya sekitar 0.8 hingga 1.5 m. Gamat juga boleh dihasilkan dalam kolam polikultur multitropik (kitar semula makanan dan bahan buangan). Sebagai contoh, di selatan China Holothuria scabra ditanam dengan tiram mutiara dan kerapu di kolam tanah seluas beberapa ratus hektar.

Untuk spesies gamat sederhana, keadaan ideal untuk penanaman kolam termasuk: ref

• Berhampiran dengan tanda air surut supaya air laut boleh dimasukkan ke dalam kolam secara graviti
• Berada di kawasan yang tidak terjejas oleh pencemaran
• Kemasinan laut dalam julat 28-31
• Mempunyai dasar berpasir atau berpasir-berlumpur
• Berada pada kedalaman 2 m atau lebih
• Mempunyai saiz kolam antara 1 hingga 4 ha
• Mempunyai tempat perlindungan untuk melindungi organisma berbudaya daripada taufan atau serangan ombak yang kuat

Penyediaan kolam untuk penanaman gamat termasuk: mengeringkan kolam (menggunakan pintu air dan pam), membuang pemangsa yang tidak diingini seperti ketam, mengolah sedimen untuk mengganggu lapisan lumpur (sekurang-kurangnya 5 cm lapisan kubur), membina kandang jaring di pintu air- pintu pagar untuk mengecualikan pemangsa dan menghalang gamat daripada melarikan diri atau berkumpul di kawasan ini, menggunakan kapur (pertanian atau terhidrat) pada kadar 0.5-1.0 t/ha dan mengisi kolam dengan air laut seminggu sebelum disimpan dengan gamat juvana.

Beberapa cabaran dengan kultur kolam termasuk hujan lebat semasa musim hujan kerana gamat tidak bertolak ansur dengan air tawar dan panas terik semasa musim kemarau. Cabaran boleh timbul kerana tempoh penanaman yang agak lama yang boleh meningkatkan perbelanjaan menyewa kolam dan kos buruh kerana risiko tinggi pada musim hujan.

Budaya Pena

Dalam budaya pena, gamat boleh digantung di dalam sangkar di bawah rakit kayu atau diletakkan di dalam kandang di dasar laut. ref Pen selalunya dibina daripada bahan tempatan, termasuk pukat nilon, pancang kayu dan tali. Jaring dipegang pada tempatnya oleh rebar besi yang tertimbus ke dalam sedimen. ref Jaring atau jaring digunakan untuk mengehadkan kandang dan membenarkan pertukaran air tetapi juga untuk menghalang gamat daripada keluar dan mengurangkan serangan daripada pemangsa.

Beberapa keadaan optimum untuk budaya pena termasuk:

• Meletakkan pen di kawasan terlindung yang dilindungi daripada gelombang tenaga tinggi
• Memastikan pen sentiasa mempunyai litupan air walaupun di mata air rendah
• Boleh diakses dengan berjalan kaki semasa air surut musim bunga
• Mempunyai aliran masuk air pasang yang ketara bagi pepejal termendap
• Mempunyai sedimen yang terdiri daripada pasir halus
• Menjadi sekurang-kurangnya 15 cm sedimen di atas batu di bawah
• Meletakkan pen jauh dari kawasan yang mempunyai populasi manusia kepadatan tinggi
• Meletakkan pen di kawasan yang telah dipersetujui untuk digunakan oleh pengguna sumber tempatan kawasan tersebut
• Berada di kawasan yang mudah dikawal oleh pengawal keselamatan pada waktu malam.

Pen boleh sama ada bulat atau persegi. Pen bulat lebih tahan arus dan memerlukan bahan yang lebih sedikit daripada pen persegi untuk dibina, menjadikannya pilihan yang lebih murah. Pen persegi adalah lebih baik untuk mengoptimumkan ruang dan memudahkan perancangan spatial. ref Kandang tertutup dalaman kecil digunakan sebagai tapak semaian di tapak yang mengalami tahap pemangsaan yang tinggi. Kandang juga memerlukan penyelenggaraan yang kerap, seperti penyingkiran pemangsa, termasuk ketam, dan mengeluarkan rumpai laut atau lumpur dari jaring untuk memastikan pertukaran air yang baik.

Di Madagascar, zon penampan yang ditandakan dengan pelampung di mana penangkapan ikan dilarang mengelilingi kandang gamat. Untuk memastikan keselamatan stok, menara pemerhati dibina di tempat strategik di ladang di mana orang ramai yang menghampiri ladang boleh dilihat, tetapi juga di mana terdapat pemandangan yang baik ke bahagian besar ladang. Menara pemerhati juga dilengkapi dengan lampu suluh berkuasa solar untuk memastikan keselamatan stok pada waktu malam.

Pen timun laut dari 2017, Tampolove. Foto © Timothy Klückow / Blue Ventures

Penternakan Laut

Penternakan laut melibatkan pelepasan juvana yang dihasilkan oleh penetasan ke dalam persekitaran marin yang tidak tertutup dan membenarkan mereka tumbuh secara semula jadi di kawasan ini untuk penuaian kemudian apabila mereka mencapai saiz yang boleh dipasarkan. Beberapa kriteria pemilihan tapak untuk menentukan lokasi penternakan laut yang baik termasuk:

• Location: Tapak yang tidak terdedah kepada angin, ombak dan arus; Mempunyai beberapa bentuk keselamatan terhadap pemangsa semula jadi dan pencuri manusia; Boleh diakses dan membolehkan pengangkutan mudah ke tempat penetasan dan pasar.
• Bio-fizikal: Tapak yang berada dalam julat suhu dan kemasinan yang betul; Mempunyai kesihatan ekosistem yang baik termasuk mempunyai gamat liar dan rumput laut sedia ada; Mempunyai substrat yang berkualiti sesuai untuk gamat (berpasir, berlumpur, runtuhan karang); Kualiti air adalah tinggi.
• Sosial dan tadbir urus: Mempunyai hak ke atas tapak serta sokongan komuniti dan kerajaan.

Zon yang berbeza dihadkan untuk pelepasan penternakan laut, termasuk zon teras, tempat juvana dilepaskan, dan zon penampan di sekelilingnya di mana penangkapan ikan dilarang. Zon-zon ini dibezakan dengan penggunaan pelampung. Budaya jenis ini memerlukan jumlah buruh yang paling sedikit untuk pemeliharaan, tetapi kemandirian stok akan jauh lebih rendah daripada budaya pen atau kolam. Selain itu, hak milik gamat dalam penternakan laut tidak ditakrifkan dengan baik, jadi pemburuan haram adalah kebimbangan utama. ref

Halaman ini dibangunkan secara kolaboratif dengan Hery Lova Razafimamonjiraibe, Blue Ventures.